Herstelkader voor rentederivaten is te traag en te onduidelijk

De AFM heeft vandaag bekend gemaakt op welke wijze de banken de herbeoordeling van rentederivaten opnieuw moeten doen. Begin december 2015 constateerde de AFM al dat de banken daar fouten mee hadden gemaakt en werd een plan van aanpak aangekondigd. AFM hoopt dat met deze nieuwe aanpak de banken ondernemers ruimhartiger zullen compenseren.

Het plan van aanpak

De eerste stap is dat drie door minister Dijselbloem benoemde onafhankelijke deskundigen een ‘uniform voorschrijvend herstelkader’ gaan inrichten en in overleg met de banken gaan uitwerken. Deze deskundigen zullen ook overleggen met vertegenwoordigers van MKB-klanten. Het herstelkader moet in specifieke situaties voorschrijven welke acties nodig zijn om de schade te compenseren. Daarbij moet zo min mogelijk ruimte opengelaten worden voor eigen interpretatie door banken. Onderdeel van de afspraken met banken moet ook zijn welke oude gevallen (contracten die op 1 april 2014 reeds af waren afgelopen of voortijdig beëindigd) in de nieuwe herbeoordelingen worden meegenomen.

Vervolgens moeten externe dossierbeoordelaars er voor zorgen dat het herstelkader op ieder individueel dossier wordt toegepast. ABN AMRO, ING, Rabobank, SNS den Van Lanschot werken vrijwillig mee aan dit plan van aanpak. Deutsche Bank heeft laten weten niet mee te zullen werken. De AFM verwacht dat de nieuwe herbeoordelingen medio 2017 gereed zijn. Dit zal afhangen van de snelheid waarmee met banken overeenstemming bereikt wordt over het herstelkader.

Indien klanten niet tevreden zijn met de uitkomst van de nieuwe herbeoordeling, kunnen zij alsnog de gang naar de rechter maken.

Vrijwilligheid is de achilleshiel

Ik juich het toe dat de ruimte voor eigen interpretatie voor banken aan banden wordt gelegd. Maar tegelijk vrees ik dat opnieuw de basis van vrijwilligheid de achilleshiel zal blijken te zijn van dit plan van aanpak.

Wie denkt dat hiermee de derivatenellende voor het MKB nu snel voorbij zal zijn, zal wel eens bedrogen uit kunnen komen. Ik voorzie dat het nog wel enige tijd gaat duren voordat alle banken zich achter het door de deskundigen ingerichte herstelkader scharen. Banken is er namelijk alles aan gelegen om de kraan niet wijder open te zetten dan strikt noodzakelijk. Het managen van deze onderhandelingen wordt dan ook een buitengewoon complex project.

Deutsche Bank geeft een verkeerd signaal

Klanten van Deutsche Bank hebben van dit plan van aanpak van de AFM helemaal niets te verwachten. Die bank weigert simpelweg om mee te doen. Deze opt out van Deutsche Bank geeft te vrezen voor wat de andere banken zullen doen als het door de deskundigen opgestelde herstelkader hen niet zint.

In de eerdere herbeoordelingen waren derivaten die op 1 april 2014 al beëindigd waren nog niet meegenomen. De AFM wilde pas later bekijken wat er met die groep ondernemers moest. Maar ook nu krijgen die ondernemers geen duidelijkheid. Het wordt aan het overleg tussen de onafhankelijke deskundigen en de banken overgelaten om dat te bepalen.

Interessant is dat AFM nu zegt dat klanten, die al een voorstel van de banken hebben ontvangen, dat nog niet hoeven te accepteren en kunnen wachten totdat duidelijk is wat het nieuwe herstelkader voor hen in petto heeft. Maar wat betekent dat voor de ondernemers die al een aanbod hebben geaccepteerd, een vaststellingsovereenkomst hebben getekend of wier klachten geheel of gedeeltelijk door de rechter zijn afgewezen? Volgens Femke de Vries, verantwoordelijk bestuurder van de AFM, tijdens een pers briefing van vanmorgen, ligt het voor de hand dat ook zij straks een aanvullend voorstel krijgen, als blijkt dat het nieuwe herstelkader voor hun situatie gunstiger is.

Staaltje oer-Hollands polderen

Nadat de eerste stof van het vanmorgen gepresenteerde pan van aanpak een beetje is gaan liggen, blijkt dat het eigenlijk meer vragen oproept, dan er beantwoord worden. Het is jammer en een gemiste kans dat de AFM geen klare wijn schenkt en niet zelf de noodzakelijke knopen doorhakt. De aanpak blijkt bij nadere beschouwing niet meer te zijn dan een typisch staaltje oer-Hollands polderen. Men laat drie wijze heren aanstellen om in goed overleg met banken en vertegenwoordigers van MKB-ondernemers een plan te bedenken en hoopt dat daarmee de storm overwaait. Hiermee schuift de AFM het probleem voor zich uit. De AFM wil kennelijk (nog steeds) niet haar eigen vingers branden.

KCR vindt aanpak te traag en te onduidelijk

Samen met enkele andere advocaten en financieel experts maak ik deel uit van het Kenniscentrum Rentederivaten. Het KCR denkt al geruime tijd mee over deze problematiek en informeert de AFM en de politiek veelvuldig over de problemen van gedupeerde MKB-ondernemers. De kennis over de praktijk van alledag is onmisbaar voor het vinden van goede oplossingen. Het KCR stelt vast dat met deze nieuwe aanpak ondernemers nog langer moeten wachten op een oplossing, waarvan de contouren vooralsnog verre van duidelijk zijn.  Wie geïnteresseerd is verwijs ik graag naar het bijgaande persbericht van het KCR van vandaag.

Donderdagmiddag a.s. overlegt de Tweede Kamer commissie voor Financiën met minister Dijselbloem. Ik ben benieuwd of de Tweede Kamer de minister tot meer daadkracht kan bewegen, want daar hebben gedupeerde ondernemers zo langzamerhand echt behoefte aan.